Geleneksel Çin Felsefesinde Dünya Görüşü
Dünya ve kozmos nedir? Bu, Çin felsefesinin temel sorusudur.
İlkbahar ve Sonbahar Dönemi'nde bir düşünür olan Laozi, temel soruyu açıklamaya çalışan ilk filozoftu. Laozi'ye göre, Dao veya "Yol", Dünya'nın, Cennet'in ve aradaki her şeyin kaynağı ve köküdür. Yol'un başlangıç noktası ve sonu yoktur. Yol, doğanın kendisidir ve doğa, Yol'dur. Laozi, "Yol doğayı takip eder" kavramını ödünç alarak, yaygın ama derin bir gerçeği ortaya koydu: dünyadaki tüm şeyler ve yaratıklar, insan ve toplumu dahil, doğal bir karaktere sahiptir. İnsanlar doğa yasasına uymalı ve doğaya sürekli taleplerde bulunmamalıdır. Bu nedenle, Çin'in dünyaya bakış açısında "doğa yasalarına uymak ve insan arzusunu takip etmek" geleneksel bir kural haline gelmiştir. Bu, Çin kültürünün mimarisinin önemli bir ideolojik köşe taşıdır.
Diyalektik düşünce tarzı, Çin felsefesinin dünyaya bakış açısındaki bir diğer önemli özelliğidir. Zhou Hanedanlığı'nda Değişimler Kitabı'nı yazan erken dönem bilginleri, evrenin iki zıt uçtan oluştuğunu ve küçük değişikliklerin büyük değişikliklere yol açabileceğini fark ettiler. Zhuangzi, Laozi'nin fikrini devraldı ve devam ettirdi. Bu fikri, her şeyi geçici bir fenomen olarak görme noktasına kadar taşıdı. "Kelebekler ve Rüyalar" hikayesi, bu fikrin iyi bir örneğidir.
Farklı Okullarda İdeal Toplum Teorileri
İlkbahar ve Sonbahar Dönemi'nde ortaya çıkan yüz düşünce okulu, ideal bir toplumun kendi fikirlerini ortaya koydu.
Laozi için ütopyası şöyle tanımlanmıştır: "Topluluğunuz küçük olsun, sadece birkaç kişiyle." "Hiçbir şey yapmamak aslında her şeyi yapmaktır" demiştir. İyi bir hükümdar hiçbir şey yapmamalı, ancak insanların kendi çıkarlarına dikkat etmelerine izin vermelidir. Zhuangzi, Laozi'nin fikrini yineledi ve bunu daha da ileri taşıyarak, "doğal yolu" tamamen, tereddütsüz takip etmeyi savundu. Mozi için, hayırseverlik ve saldırmazlık bir ütopyada hüküm sürmelidir. Hanfeizi, ideal bir toplum yaratmak için yasa, politika ve gücü birleştirme fikrini ileri sürdü.
Çin'in ideal toplum hakkındaki ana akım düşüncesi, Konfüçyüs'ün teorilerinde yer alır. Konfüçyüs için, büyük uyum dünyası, birçok bireyin rasyonel davrandığı, bir dizi toplumsal düzen etrafında organize edilmiş bir toplum olurdu. Görgü kuralları ve merhamet, Konfüçyüs'ün sosyal teorilerinin ayrılmaz bir parçasıdır. Konfüçyüs, bir dizi düzen ve normun kurulması gerektiğini öğretti. En üstteki hükümdardan, bakanlarına, babalardan oğullara kadar herkes, konumuna uygun bir şekilde davranmalı ve belirlenmiş bir dizi kural ve yönergeyi takip etmelidir. Bu kurallara ve yönergelere aykırı hiçbir kelime söylenmemeli, hiçbir davranış düşünülmemelidir.
Geleneksel Çin Felsefesinde Ahlak ve Etik
Çin'deki erken dönem bilginleri, ailenin toplumun temel unsuru olduğuna inanıyordu. Bir aile kan bağı ile bağlı olduğundan, baba ve oğul arasındaki ilişki, ilişkinin merkezindedir. Bu ilişki daha da genişletilerek, koca ve karı, hükümdar ve tebaa, kıdemli ve genç ve arkadaşlar arasındaki ilişkileri kapsar - bunlar Beş Temel İlişki olarak adlandırılır ve toplumdaki insanlar arasındaki ilişkilerin çoğunu içerir.
Konfüçyüs, toplum etiğinin en yüksek standardı ve ulusun refahı söz konusu olduğunda ahlaki bir ölçüt olarak merhameti ortaya koydu. Çin halkı için ahlaki bir kod haline gelmesini umuyordu.
Mencius, Konfüçyüs'ün ilkesini daha da ileri götürmüş ve doğruluğu etik değerlerin çekirdeği ve en yüksek standardı olarak yükseltmiştir. Mencius için, beş temel ahlaki ilke arasında: merhamet, doğruluk, nezaket, zeka ve inanç, doğruluk çekirdek değerdir. Doğruluk, adalet ve ahlaki ilkeleri ifade eder. Doğruluğu savunmak, Çinliler için kişisel çıkar ilkesine karşı temel ahlaki standartlardan biri olmuştur.
Geleneksel Çin Düşüncesinde Savaş Felsefesi
Savaşmadan kazanmak, eski Çin askeri teorisinde önemli bir düşüncedir. Bunu öneren kişi, MÖ 500 civarında doğan ve Konfüçyüs ile çağdaş olan Sun Tzu'dur (kendi adıyla Sun Wu). Onun başyapıtı, Savaş Sanatı, bugün bile evrensel olarak bir klasik olarak kabul edilir. İkinci bir Savaş Sanatı, Sun Bin tarafından yazılmıştır. Sun Bin'in, Sun Tzu'nun bir torunu olduğu söylenir ve yaklaşık 100 yıl sonra doğmuştur. İkisi de Çin medeniyetinin hazineleri olan savaş sanatı üzerine iki risale yazmışlardır. Sun Wu, düşmanı yenmek için önce stratejiler ve ardından diplomasi kullanmayı savundu. Bunları işgal ve son olarak düşmanın şehir ve kalelerine kuşatma izledi.
Çin savaş felsefesinin savaşsız zaferi değerli görmesinin nedeni, Çinlilerin savaşı derinlemesine anlamaları ve sonuçlarını net bir şekilde değerlendirmeleridir. Laozi, savaşın iyi bir şey olmadığını ve sadece zorunlu olduğunda yapılması gerektiğini düşünüyordu. Savaş yapma yaklaşımını daha büyük bir hedefin altına koymalı ve dikkatli ve düşünceli bir şekilde ele almalıdır. Savaşsız veya kavgasız yaşanan sessiz bir hayat iyi bir hayattır.
Mencius, dünyadaki merhametli beyefendilerin eşsiz olduğunu ve merhametle donatılmış kuvvetlerin, bu niteliğe sahip olmayan orduları bastırmak için gönderilmesinin zaferin garantisi olduğunu ve gereksiz can kayıplarını önleyebileceğini söyler.
Geleneksel Çin siyasi kültürü her zaman insan merkezli bir politikaya bağlı kalır. Bu nedenle, Çin askeri kültüründe, savaşa gitme kararının olası faydasını belirlemek için her zaman merhamet ve adalet kullanılır. Çin askeri kültürü, merhamet ve adaleti rehber olarak kullanır ve savaşın kontrolden çıkmasına izin vermez. Vurgu askeri gücünde değildir, kontrolsüz şiddete başvurmaz. Aksine, savaşmadan kazanmaya çalışır.
