Cuju: Futbolun Antik Çinli Önceliği
Cuju, Çin'de, Kore ve Japonya'da oynanan, futbola benzer antik bir spordur. Çince'de, "cu" tekmelemek, "ju" ise top anlamına gelir.
Her ne kadar tartışmalı olsa da, 2004 yılında futbolun yönetim organı Uluslararası Futbol Federasyonu (FIFA), Çin'in futbolun doğum yeri olduğunu resmi olarak kabul etti. Oyun, Çin'in Savaşan Devletler Dönemi'nde (MÖ 475—MÖ 221) popüler hale geldi. O zamanlar, Cuju, sporun sert doğası nedeniyle askeri süvarileri eğitmek için kullanılıyordu.
Cuju'nun Gelişim Aşamaları
Han Hanedanlığı döneminde (MÖ 206—MS 220), Cuju'nun popülaritesi ordudan kraliyet saraylarına ve üst sınıflara yayıldı. Han İmparatoru Wu'nun bu sporu sevdiği söylenir. Aynı zamanda, Cuju oyunları standartlaştırıldı ve kurallar belirlendi. Futbol maçları genellikle imparatorluk sarayında düzenlenirdi. "Jucheng" adı verilen bir tür saha, Cuju maçları için özel olarak inşa edildi ve her iki uçta altı hilal şeklinde kale direği bulunuyordu.
Bu spor, Tang Hanedanlığı (618—907 AD) sırasında geliştirildi. İlk olarak, tüy dolu top, iki katmanlı bir gövdeye sahip hava dolu bir top ile değiştirildi. Ayrıca, iki farklı türde kale direği ortaya çıktı: biri, aralarında ağ bulunan direkler kurularak yapılan, diğeri ise sahanın ortasında sadece bir kale direği bulunan türdü. Kadın Cuju takımlarının seviyesi de gelişti. Kayıtlar, bir keresinde 17 yaşındaki bir kızın bir ordu askerleri takımını yendiğini gösteriyor.
Cuju, Song Hanedanlığı (960—1279 AD) sırasında sosyal ve ekonomik gelişme nedeniyle gelişti ve popülaritesi toplumun her sınıfına yayıldı. O dönemde, profesyonel Cuju oyuncuları oldukça popülerdi ve spor ticari bir boyut kazanmaya başladı. Profesyonel Cuju oyuncuları iki gruba ayrıldı: biri kraliyet sarayı tarafından eğitilen ve performans sergileyen, diğeri ise Cuju oyuncusu olarak geçimini sağlayan sivillerden oluşuyordu.
Song Hanedanlığı'nda Cuju: Kurallar ve Tarzlar
Song Hanedanlığı'nda, sadece bir kale direği sahanın ortasına yerleştirildi. Büyük şehirlerde Cuju organizasyonları kuruldu ve bunlara Qi Yun She veya Yuan She denildi—şimdi bilinen en eski profesyonel Cuju kulübü, üyeleri ya Cuju severler ya da profesyonel performansçılardı. Profesyonel olmayan oyuncular, bir profesyoneli resmi olarak öğretmen olarak atamak ve üye olmadan önce bir ücret ödemek zorundaydılar. Bu süreç, profesyoneller için bir gelir sağladı. Tang Hanedanlığı'nın Cuju'sunun aksine, Cuju oynamanın iki ana yolu vardı: "Zhuqiu" ve "Baida". "Zhuqiu", imparatorun doğum gününü kutlayan veya diplomatik etkinlikler sırasında düzenlenen saray şölenlerinde yaygın olarak gerçekleştirildi. Bu, iki takım arasında yapılan rekabetçi bir maçtı ve her iki tarafta 12—16 oyuncu bulunuyordu. Song Hanedanlığı'nın baskın Cuju tarzı olan "Baida", kişisel becerilerin geliştirilmesine büyük önem veriyordu. Bu yöntemde kale kullanılmaz hale geldi ve oyun alanı bir ip ile çevrildi, oyuncular topu sırayla içeriye doğru tekmelediler. Oyuncuların yaptığı faul sayısı kazananı belirledi. Örneğin, top diğer oyunculara ulaşacak kadar uzağa atılmazsa, puanlar düşülürdü. Top çok uzağa atılırsa, büyük bir kesinti yapılırdı. Topu çok alçaktan tekmelemek veya yanlış anda dönmek, daha az puan alınmasına neden olurdu. Oyuncular topa elleri hariç vücudun herhangi bir kısmıyla dokunabilirlerdi ve oyuncu sayısı 2 ila 10 arasında değişebilirdi. Sonunda, en yüksek puanı alan oyuncu kazanırdı.
Cuju, Ming Hanedanlığı (1368—1644) sırasında ihmal nedeniyle düşüşe geçti ve 2,000 yıllık spor sonunda ortadan kayboldu.
Çin Satranç: Stratejinin Geleneksel Sanatı
Müzik aletleri çalmak, hat sanatı, resim yapmak ve satranç oynamak, eski Çinli edebiyatçılar için temel niteliklerden biri olarak kabul edilirdi.
Çin'de icat edilen birçok satranç türü arasında Çin satrancı ve go gibi oyunlar bulunur.
Uzun bir geçmişe sahip olan Çin satrancı, yedi gelişim aşamasından geçti: filizlenme, büyüme, rekabet, yükselme, gerileme, gelişme ve istikrar dönemleri.
Çin Satrançının Efsaneleri ve Kökenleri
Çin satrancının kökeni hakkında birçok hikaye vardır. Bazıları, tarımın efsanevi tanrısı Shennong Shi tarafından icat edildiğine inanırken, diğerleri oyunun Savaşan Devletler Dönemi'nden kaynaklandığını iddia eder; bazıları ise oyunun ilk olarak Kuzey Zhou Hanedanlığı'nda oluştuğunu düşünür. Ancak, Çin satrancının kökeni hakkında en yaygın hikaye, İmparator Shun'un oyunu küçük kardeşi Xiang'ı eğitmek için icat ettiği ve bu nedenle oyunun adının Xiangqi olduğu yönündedir.
Geleneksel bir sanat formu olarak, go oyunu da kökeni hakkında birçok efsaneye sahiptir. En iyi bilinenlerden biri, İmparator Yao'nun Sanyi Shi ile evlendiğinde ve Dan Zhu adında bir oğlu olduğunda, Yao'nun oğlunun iyi davranmaması nedeniyle çok üzüldüğüdür. Bu yüzden Yao, onu ahlaki ve entelektüel olarak yetiştirmek için go oyununu icat etti. Bu arada, bazıları Savaşan Devletler Dönemi'nde bir siyasi stratejistin oyunu yarattığına inanıyor.
Bununla birlikte, efsanelere rağmen, gerçek şu ki, go oyununun ilkel formu ilkel toplumda ortaya çıktı ve oyun, antik Çin'den bireysel bir yaratım yerine kolektif bir yaratım olarak kabul edilir.
Çin Satrançının Önemi ve Özellikleri
Go oyunu genellikle askeri işlerle yakından ilişkilendirilir çünkü her ikisi de stratejilere ve kuvvetlerin hareketine büyük önem verir. Çin satrancı da bu özelliğe sahiptir.
Birçok insan uluslararası satrancın Hindistan'da icat edildiğine inanırken, bazıları hala oyunun antik Çin'de yaratıldığı fikrini savunuyor. Ancak, uluslararası satranç ile Çin satrancı arasında önemli bir fark yoktur. Farklı tarihler ve coğrafyalar tarafından etkilenmiş olan bu iki oyun, satranç taşlarının hareket ettirilme şekillerinde farklılık gösterir ve farklı kültürel arka planları ve özellikleri temsil eder.
Bugün, Çin genelinde insanlar çeşitli satrançları seviyorlar ve bu oyunlar yaygın bir eğlence biçimi olarak kabul ediliyor. Oyunlar son derece rekabetçidir ve çok fazla beyin aktivitesi gerektirir, bu da zihinsel engelli insanlar için iyi bir terapi olabilir. Ancak, Çin'de satranç oynamak sadece bir spor olmanın ötesindedir; aynı zamanda yaygın bir sanat formudur.
